همراهان معصوم، چشم انتظار رهایی مادر

زینب زینال‌زاده‌ـ حمیدرضا بوجاریان| خبرنگار:

منطقه 22

سال 1392 مسئولان سازمان بهزیستی استان تهران مجوز راه‌اندازی کمپ ترک اعتیاد زنان را صادر کردند و با تلاش‌های «فاطمه محبعلی» این مرکز در خیابان نسیم 6 شهرک گلستان منطقه 22 راه‌اندازی شد اما روی تابلو آن «مرکز اقامتی بهبودگستران همگام» نوشته شد؛ چراکه محبعلی معتقد بود بانوان در این مرکز علاوه بر ترک اعتیاد با شرکت در کارگاه‌های اشتغالزایی، توانمند می‌شوند و می‌توانند پس از پاکی برای خودشان کسب و‌کاری راه بیندازند. از سوی دیگر، در این مرکز علاوه بر پذیرش معتادان ماده 15 که خودمعرف هستند، معتادان ماده 16 که توسط مأموران نیروی انتظامی در طرح جمع‌آوری دستگیر می‌شوند نیز پذیرفته می‌شوند. اسفند سال گذشته بود که گزارشی از این مرکز تهیه کردیم و در آن به راه‌اندازی بخش مادر و کودک با هدف پذیرش مادران معتادی که فرزند شیرخواره یا خردسال دارند، اشاره شد. با گذشت 6 ماه، محبعلی خبر از پذیرش و پاکی 40 مادر در این بخش می‌دهد.

مسیر برایمان آشناست و بدون هیچ پرس‌وجویی بزرگراه تهران‌ـ کرج را طی می‌کنیم و با ورود به شهرک گلستان از خیابان نسیم 6 به مرکز اقامتی بهبودگستران همگام می‌رسیم. همه چیز برای ورودمان هماهنگ شده است. فاطمه محبعلی، مدیر مرکز مانند همیشه با لبخند زیبا کنار باغچه‌ای پر از گل‌های آفتابگردان به استقبالمان می‌آید. طبق مجوز داده شده ظرفیت این مرکز 60 نفر است اما در موارد ضروری امکان افزایش ظرفیت تا 80 نفر وجود دارد. به گفته محبعلی حدود 80‌درصد مددجویان مرکز اقامتی بهبودگستران همگام، معتادان ماده 15 یعنی افرادی خودمعرف و 20‌درصد مرکز هم به معتادان ماده 16 یعنی افرادی که در طرح جمع‌آوری معتادان توسط مأموران نیروی انتظامی دستگیر می‌شود، اختصاص داده شده است. 

مرکز علاوه بر بخش مادر و کودک، مهدکودک هم دارد. بخشی که متعلق به کودکانی است که همراه با مادر پا به این مرکز می‌گذارند. سرسره، لگوهای رنگی در اندازه‌های کوچک و بزرگ، استخر توپ و میز و صندلی‌های نقلی، تجهیزاتی هستند که مددکاران ساعت‌ها بچه‌ها را سرگرم می‌کنند تا مادران مراحل سم‌زدایی و درمان را سپری کنند. همچنان مشغول تماشای دنیای کودکان در مهدکودک هستیم که صدای خنده نظرمان را جلب می‌کند. انتهای سالن پسربچه‌ای با لباس قرمز مشغول بدوبدو کردن است. به سمتش می‌رویم و همراه او وارد خوابگاه مادران می‌شویم. بخش مادر و کودک 20 نفر ظرفیت دارد و در مقایسه با روزهای اول تغییر چندانی نکرده و فقط پرده‌های آن عوض شده است.


با همسرم پای بساط بودیم

زنی لاغر اندام ماهان را در آغوش می‌گیرد. نامش ساراست و 12 روز است که به این مرکز آمده: «در محفل دوستانه با هروئین آشنا شدم و 14 سال مصرف می‌کردم. چندین بار به کمپ‌های مختلف رفتم اما موفق به ترک نشدم تا اینکه ازدواج کردم. فکر می‌کردم همسرم کمکم می‌کند تا از دست مواد خلاص شوم ولی خیال واهی بود. چند ماه از ازدواجمان نمی‌گذشت که متوجه شدم همسرم معتاد است. هر دو پای بساط می‌نشستیم. ابتدا مشکلی نداشتیم تا اینکه ماهان به دنیا آمد. وقتی از شدت گرسنگی گریه می‌کرد و خمار بودم و نمی‌توانستم آرامش کنم، عذاب می‌کشیدم. بازهم خواستم ترک کنم اما همسرم اجازه نمی‌داد. تا اینکه جدا شدیم و فرصت مناسب برای ترک پیش آمد اما دغدغه دیگری داشتم و آن ماهان بود. کمپ‌ها جایی برای نگهداری از بچه ندارند و مجبور بودم او را به بهزیستی بدهم. دلم به این کار رضا نمی‌داد. تا اینکه توسط یکی از دوستانم با این مرکز آشنا شدم. 12 روز است که اینجایم و با حضور ماهان هم انگیزه‌ام برای ترک زیاد شده و هم سختی‌ها را به راحتی تحمل می‌کنم. مطمئنم بعد و از پاکی لغزش نمی‌کنم.» 


پس از زایمان سراغ شیشه رفتم

مریم، مادر دیگری است که 2 ماه پیش به پاکی رسیده و مرکز را ترک کرده است. او 40 سال دارد و مادر 2 فرزند 3 و 4 ساله است. او در گفت‌وگوی تلفنی با خبرنگار همشهری محله می‌گوید: «بعد از زایمان تناسب اندامم به‌هم ریخت و چاق شدم. رژیم‌های سختی هم گرفتم اما وزنم کم نمی‌شد. تا اینکه به توصیه یکی از آشناها شیشه مصرف کردم. در مدت 10 روز وزنم ایده‌آل شد اما نتوانستم مصرف شیشه را کنار بگذارم. بچه‌ها بزرگ می‌شدند و من خمارتر و خمیده‌تر. دیگر نه تنها تناسب‌اندام نداشتم بلکه چهره‌ام هم مانند زنان میانسال شده بود. دلم می‌خواست ترک کنم هم از همسرم جدا شده بودم و خانواده‌ام هم در شهرستان زندگی می‌کردند. فرد مطمئنی نبود تا در غیابم مراقب بچه‌هایم باشد. تا اینکه متوجه شدم در این مرکز بخش نگهداری از کودکان وجود دارد و می‌توانم همراه با آنها در مرکز پذیرش شوم. کارها به خوبی انجام شد و الان 2 ماه است که پاک هستم و به کانون خانواده برگشتم و با بچه‌هایم روزگار خوبی داریم.»
نمونه‌های اینچنینی در مرکز اقامتی بهبودگستران همگام زیاد است. علاوه بر اطفال شیرخواره، مادران معتادی که کودکان زیر 6 سال دارند اما کسی نیست تا خارج از مرکز مراقبشان باشد می‌توانند از این خدمات استفاده کنند. محبعلی می‌گوید: «طبق قانون در بخش مادر و کودک می‌توانیم مادران را همراه با کودکان صفر تا 6 سال پذیرش و به آنها خدمات بدهیم. همین خدمات باعث ایجاد انگیزه بیشتر در مادران معتادی شده که تا قبل از این داشتن نوزاد شیرخواره را بهانه می‌کردند و برای ترک پا پیش نمی‌گذاشتند.»


قوانین پذیرش

معتادان ماده 16 طبق قانون توسط نیروهای انتظامی به مرکز منتقل و پذیرش می‌شوند اما قوانین خاصی هم برای پذیرش معتادان ماده 15 یا خود معرف وجود دارد به گفته محبعلی افراد باید همراه با معرف که اعضای درجه یک خانواده هستند به مرکز مراجعه کنند. پذیرش مددجویانی که بنا به دلایلی معرف یا همراه ندارند هم از طریق نامه‌ای که شهرداری یا بهزیستی می‌دهد، انجام می‌شود: «در برخی از موارد هم افراد به تنهایی و بدون هیچ نامه‌ای به مرکز مراجعه می‌کنند و چون هدف ما کمک به ترک مصرف مواد است، کمکشان می‌کنیم. البته تعداد این افراد بسیار اندک است.» در این مرکز برای ترک از دارو استفاده نمی‌شود و روش پرهیزمداری اولویت دارد به همین دلیل زنان باردار در این مرکز پذیرش نمی‌شوند. مددجو بعد از پذیرش، توسط پزشک عمومی ویزیت شده و به بخش سم‌زدایی می‌رود. این کار 5 تا 7 روز طول می‌کشد. بعد از آن به خوابگاه می‌رود و کمد و تخت را تحویل می‌گیرد و طبق برنامه تدوین شده در کلاس‌های آموزشی شناخت موادمخدر و اثرات مخرب آنها، افزایش اعتماد به نفس، افزایش مهارت مقابله و پیشگیری از لغزش، شرکت می‌کند. طول درمان 30 روز است اما مددجویان در صورت تمایل می‌توانند در مرکز بمانند و وقتی مطمئن شدند می‌توانند در محیط بیرون به پاکی‌شان ادامه دهند. به گفته محبعلی اکثر افرادی که در این مرکز پذیرش می‌شوند، ساکن شرق تهران و محله‌های تهرانپارس، افسریه، خاک‌سفید و شهرک غرب هستند. طبق آخرین اطلاعات ثبت شده در مرکز اقامتی بهبودگستران همگام گل، ماری جوانا، حشیش و آل‌اس‌دی در نسل نوجوان و جوان و هروئین و حشیش هم در نسل بزرگسالان رواج دارد. 


هزینه‌ها طبق تعرفه‌های مصوب

کمپ‌های خصوصی یا مراکز ترک لاکچری، هزینه‌های سرسام‌آوری دارند اما هزینه این مرکز از سال گذشته تغییر نکرده و طبق تعرفه‌های مصوب سازمان بهزیستی استان تهران 670 هزار تومان است اما به گفته مدیر مرکز برای برخی از افراد تخفیف ویژه داده می‌شود: «افرادی که توانایی پرداخت این مبلغ را ندارند به بهزیستی معرفی می‌کنیم و با دریافت یاری برگ مبلغ250 هزار تومان از هزینه‌هایشان را کم می‌کنیم. البته افرادی که توانایی پرداخت کل هزینه را ندارند در موارد استثنایی رایگان پذیرش می‌شوند.»



خیّرین کمک کنند

«فاطمه محبعلی» مدیر مرکز اقامتی بهبودگستران همگام گفت: مرکز هیچ بودجه‌ای ندارد و خیّران هم تمایلی برای کمک به این مرکز ندارند. با تمام کمبودها سعی می‌کنیم بهترین خدمات را ارائه بدهیم و مدیریت صحیحی داشته باشیم و به مددجویان کمک کنیم تا پاک بمانند و پاک زندگی کنند. کمبودها و کاستی‌هایی وجود دارد که نمی‌توانیم آن را کتمان کنیم و برای رفع آنها نیازمند کمک‌های خیّران هستیم. درهای این مرکز به روی افراد نیکوکار و خیّر باز است و می‌توانند پس از بازدید و مشاهده خدمات مددکاران، در صورت تمایل با ما همکاری کنند.